Vajinismus, cinsel ilişki sırasında vajina çevresindeki kasların istemsiz kasılmasıyla ortaya çıkabilen; hem fiziksel hem de psikolojik faktörlerle ilişkili bir durumdur. Farklı nedenlerle gelişebilen bu durum, kişinin cinsel yaşamında zorluklara yol açabilir. Bu yazıda vajinismus neden olur, hangi tedavi yaklaşımları uygulanabilir, vajinismus egzersizleri ile sürece nasıl destek sağlanabilir ve hangi durumlarda vajinismus ameliyatı değerlendirilebilir konularına yer verilecektir.
Vajinismus Neden Olur?
Vajinismusun nedenleri genellikle iki ana grupta incelenir: psikolojik ve fiziksel.
Psikolojik Nedenler:
- Cinsellik hakkında yanlış bilgiler veya olumsuz beklentiler
- Daha önce yaşanmış olumsuz deneyimler
- Aile veya toplumsal baskılar
- Yüksek kaygı veya stres düzeyi
Fiziksel Nedenler:
- Vajinal enfeksiyonlar
- Doğum sonrası doku hassasiyeti
- Hormonal değişiklikler
- Pelvik taban kaslarında aşırı gerginlik
Biyo‑psiko‑sosyal modelin önemini vurgulayan çalışmalar, biyolojik, psikolojik ve sosyal etmenleri içeren bütüncül tedavi yaklaşımlarının fayda sağlayabileceğini göstermektedir. (Kaynak)
Vajinismus Tedavi Yöntemleri
Tedavi süreci, altta yatan nedenlere ve kişinin ihtiyaçlarına göre planlanır. Farklı alanlardan uzmanların iş birliği önemlidir. Uygulanabilecek yöntemler şunlar olabilir:
- Bireysel veya çift odaklı terapi çalışmaları
- Cinsel sağlık ve anatomi hakkında bilgilendirme
- Pelvik taban fizyoterapisi
- Altta yatan tıbbi durumlara yönelik medikal tedaviler
Örneğin, Pacik ve Geletta (2017) tarafından yürütülen bir çalışmada, Botox ve bupivacain enjeksiyonlarıyla desteklenen multidisipliner tedavi yaklaşımı sonrası hastaların %71’inde ortalama 5 hafta içinde ağrısız penetrasyon sağlanabilmiştir. (Kaynak)
Vajinismus Egzersizleri
Pelvik taban kaslarının farkındalığını ve kontrolünü artırmaya yönelik egzersizler tedavi planının bir parçası olabilir. Bunlar arasında:
- Pelvik taban farkındalık çalışmaları
- Nefes ve gevşeme teknikleri
- Kontrollü kasılma-gevşeme egzersizleri
Pelvik taban fizyoterapisi, özellikle aşırı gergin kaslarda biofeedback, dilatör kullanımı ve gevşeme teknikleri yoluyla etkili bir müdahale sunabilir. (Kaynak)
Egzersiz seçimi ve dozajı mutlaka fizyoterapist tarafından belirlenmelidir.
Vajinismus Ameliyatı Ne Zaman Değerlendirilir?
Cerrahi müdahale her zaman gerekli olmayabilir. Ancak şu durumlarda değerlendirilebilir:
- Vajinada yapısal bir engel veya darlık olması
- Doğuştan gelen anatomik farklılıklar
- Diğer tedavi yöntemlerinden yeterli yanıt alınamaması
Cerrahi sonrası da pelvik taban kaslarının rehabilitasyonu ve psikolojik destek sürecin devamında önemli olabilir.
Sonuç
Vajinismusun nedenleri doğru şekilde belirlendiğinde, tedavi süreci kişinin ihtiyaçlarına uygun olarak planlanabilir. Vajinismus tedavisinde egzersiz yöntemleri ve bazı durumlarda cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. Her aşamada uzman desteği, sürecin uyumuna katkı sağlayabilir.